Deeltje - online puzzels

Deeltje

Een deeltje is een kleine hoeveelheid materie. Onder deeltjes worden zowel ondeelbare, elementaire deeltjes verstaan als alle deeltjes die met elkaar een systeem van deeltjes bepalen. Enkele typen deeltjes, van groot naar klein:

Stofdeeltjes zijn maximaal 500 micrometer of 0,5 mm in diameter. Huisstof bestaat uit een mengsel van huidcellen, textielvezeltjes en stof van buiten.

Roetdeeltjes zijn maximaal 5 micrometer. Ze bestaan voornamelijk uit koolstof en ontstaan bij onvolledige verbranding.

Rookdeeltjes zijn 0,01 tot 1 micrometer in diameter. Het zijn verbrandingsproducten die als aerosol in de lucht hangen. Hoewel een rookdeeltje niet met het blote oog zichtbaar is, bestaat het toch nog uit ongeveer een miljard atomen.

Moleculen zijn de kleinste hoeveelheden van stoffen: als een molecuul verder opgedeeld wordt, is het niet meer van die stof te onderscheiden. Een watermolecuul dat wordt gesplitst, is geen water meer. Een molecuul bestaat uit twee of meer atomen, die aan elkaar gebonden zijn doordat enkele van hun elektronen in een gezamenlijke aangeslagen toestand verkeren. Het kleinste molecuul is waterstof H2 met een lengte van 1,5 ångström (1,5 × 10−10 m ofwel 150 miljoenste micrometer). De meeste moleculen zijn een paar tot enkele tientallen ångström in doorsnee. Een DNA-molecuul is een macromolecuul en is in zijn opgerolde vorm als chromosoom 0,2 tot 20 micrometer lang. Er is in principe geen limiet aan de grootte van een molecuul. Zo is een diamant bijvoorbeeld 1 molecuul, maar er is een alternatief inzicht dat verklaart dat diamant net als metalen een kristalrooster hebben. De Cullinan, de grootste gevonden diamant van 621,2 gram, is dus een molecuul van 3,12 × 1025 koolstofatomen. Ver gecrosslinkte plastics kunnen ook als een molecuul worden opgevat.

Atomen zijn de bouwstenen van moleculen. Het kleinste atoom is het heliumatoom He met een middellijn van 0,6 ångström, het grootste is francium Fr met een doorsnee van 5,4 ångström. Een atoom bestaat uit een kern met positieve lading, waar een of meer elektronen omheen bewegen.

De atoomkern is het binnenste deel van een atoom. De kern is positief geladen; de lading bepaalt met welk atoom we te maken hebben. Een atoomkern is ongeveer 10−14 m (10 femtometer ofwel een tienduizendste ångström) groot.

Subatomaire deeltjes zijn kleiner dan het atoom en de atoomkern. Sommige zijn elementair, dus ondeelbaar, andere bestaan uit een aantal elementaire deeltjes tezamen. Ze zijn minder dan 1 femtometer (10−15 m) in middellijn. Er zijn er meer dan 250 experimenteel waargenomen. Het proton, neutron en foton zijn daar enkele voorbeelden van.

Elementaire deeltjes zijn niet verder op te delen. Volgens de huidige inzichten, vervat in het standaardmodel, zijn bijvoorbeeld elektronen, fotonen en quarks elementaire deeltjes. De deeltjes zijn zeer klein. Het is van sommige elementaire deeltjes niet met zekerheid te zeggen of ze wel ruimte innemen en zouden het ook puntdeeltjes kunnen zijn. Volgens de onbevestigde snaartheorie daarentegen zijn elementaire deeltjes ten minste 10−35 m groot.